Msza św. przy krematorium oraz uroczystości pod pomnikiem złożyły się na obchody 80. rocznicy pierwszego transportu więźniów do niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof [2 września 2019]. Mszy św. przewodniczył biskup elbląski Jacek Jezierski. W uroczystościach uczestniczyli m.in. wiceminister kultury Jarosław Sellin oraz prof. Mirosław Golon – dyrektor IPN Gdańsk.
W wygłoszonym kazaniu bp Jezierski przypomniał, że w pobliski krematorium spopielano ciała zmarłych lub zabitych. Tym samym pozbawiano ich prawa do pogrzebu i grobu ziemnego, na którym znalazłoby się imię i nazwisko, znaki identyfikujące osobę. - Człowiek zdrowy moralnie nie zgodzi się nigdy, nie pogodzi się nigdy z istnieniem obozów koncentracyjnych. Nie pogodzi się też z takim traktowaniem więźniów, jakie miało miejsce w Stutthofie – mówił biskup elbląski. Według kaznodziei było to działanie nieludzkie, a także wbrew prawu moralnemu, prawu naturalnemu, które obowiązywało i obowiązuje wszystkich. – Prawo to zostało wpisane przez Stwórcę w sercach i sumieniach wszystkich ludzi – podkreślił bp Jezierski.
Drugą część obchodów stanowiły uroczystości przy pomniku ofiar obozu. Świadectwo o straszliwym czasie pobytu w obozie złożyła Helena Kurek [93 lata], uczestniczka Powstania Warszawskiego i więźniarka oznaczona numerem 101958. Cudem przeżyła marsz śmierci w 1945 roku. O kaźni i traumie obozu Stutthof przypomnieli też w swoich przemówieniach: Piotr Karczewski - doradca w kancelarii Prezydenta RP, wiceminister Jarosław Sellin, a także dyrektor Muzeum Stutthof Piotr Tarnowski.
W ramach obchodów odbyło się otwarcie wystawy „Każdy przybył z jakiegoś miejsca. Gdynianie w obozie Stutthof 1939-1945”. Oprawę uroczystości zapewniły: kompania oraz orkiestra reprezentacyjna Marynarki Wojennej RP, która na zakończenie odegrała „Pieśń obozową”.
Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny KL Stutthof położony na Mierzei Wiślanej, funkcjonował od 2 września 1939 r. do 9 maja 1945 r. Był pierwszym i najdłużej istniejącym obozem tego typu na terenach wchodzących aktualnie w skład Państwa Polskiego i diecezji elbląskiej. W ciągu ponad 5 lat działalności obozu, zarejestrowano w nim łącznie około 110 000 więźniów. Byli oni obywatelami 28 państw. W wyniku zastosowania bezpośrednich metod uśmiercania więźniów, jak również w skutek ekstremalnych warunków bytowych, chorób, braku opieki lekarskiej oraz ciężkiej pracy, zwłaszcza w podobozach, a także w wyniku ewakuacji obozu liczbę ofiar obozu koncentracyjnego Stutthof szacuje się na około 63 000 do 65 000. Do dziś żyje około 100 świadków tych tragicznych wydarzeń.